Ο μύθος του Νάρκισσου (Νάρκισσος και Ηχώ)

Ο Νάρκισσος σύμφωνα με τη μυθολογία ήταν ένας πολύ όμορφος νέος από τη Βοιωτία, γιος της Νύμφης Λειριώπης και του ποταμού Κηφισού.

Έχουν διασωθεί πολλές παραλλαγές του μύθου του Νάρκισσου από αρχαίες πηγές, αλλά η πιο διαδεδομένη είναι εκείνη του ποιητή Οβίδιου από το τρίτο βιβλίο των Μεταμορφώσεων (περίπου 8 μΧ), που διηγείται την ιστορία του Νάρκισσου και της νύμφης Ηχούς.

Η Ηχώ ήταν μια από τις Ορειάδες, νύμφες του δάσους, που κατοικούσαν στο όρος Κιθαιρώνας. Η Ηχώ είχε διδαχτεί από τις μούσες άσμα, αυλό και σύριγμα και ήταν πολύ γνωστή για τη μελωδική της φωνή. Ο Δίας αγαπούσε πολύ τη συναναστροφή με τις Ορειάδες και τις επισκεπτόταν πολύ συχνά, με αποτέλεσμα η Ήρα να αρχίσει να ζηλεύει και να κατέβει από τον Όλυμπο έξαλλη, εξαιτίας των πολύωρων συζητήσεων του συζύγου της με την Ηχώ. Έτσι η Ήρα καταράστηκε τη φλύαρη νύμφη να χάσει τη μελωδική φωνή της. Από εκείνη τη στιγμή η Ηχώ μπορούσε μόνο να επαναλαμβάνει τις τελευταίες συλλαβές των λέξεων ενός άλλου προσώπου.

Η Ηχώ, μια μέρα που περιπλανιόταν στο δάσος, είδε το Νάρκισσο που είχε βγει για κυνήγι με τους φίλους του. Αμέσως μαγεύτηκε από την ομορφιά του και τον ακoλουθούσε ήσυχα. Όσο όμως τον παρακολουθούσε τόσο πιο πολύ τον λαχταρούσε και ήθελε να τον φωνάξει με το όνομα του, αλλά η κατάρα της Ήρας την εμπόδιζε. Κάποια στιγμή ο Νάρκισσος είχε απομακρυνθεί από τους φίλους του και θέλοντας να ανακαλύψει αν είναι κάποιος από αυτούς κοντά, φώναξε «είναι κανείς εκεί;» για να πάρει ως απάντηση τα ίδια λόγια από την Ηχώ. Ξαφνιασμένος ο Νάρκισσος ανταπάντησε στη φωνή «έλα εδώ», παίρνοντας πάλι ως απάντηση τα ίδια τα λόγια του. Ακλουθώντας την κατεύθυνση της φωνής ο Νάρκισσος έφτασε σε ένα ξέφωτο, αλλά δε μπορούσε να δει κανέναν και συμπέρανε πως όποιος και αν ήταν αυτός που επαναλάμβανε τα λόγια του, προσπαθούσε να του κρυφτεί. Τελικά φώναξε «μην κρύβεσαι γιατί με κάποιο τρόπο πρέπει να βρεθούμε». «Πρέπει να βρεθούμε» απάντησε εκστατικά η Ηχώ και έτρεξε προς την αγκαλιά του, αλλά πριν τα καταφέρει, εκείνος την έσπρωξε αποτροπιασμένος, λέγοντας της ότι θα προτιμούσε να πεθάνει πριν την αφήσει να απολαύσει το σώμα του. Εκείνη έφυγε περιφρονημένη, ταπεινωμένη και ντροπιασμένη, αλλά παρά τη σκληρότητα της απόρριψης, η αγάπη της για το Νάρκισσο δε μειώθηκε. Πληγωμένη όπως ήταν, πέρασε την υπόλοιπη ζωή της απομονωμένη σε απόμερες κοιλάδες, συνεχίζοντας να επαναλαμβάνει τα λόγια των άλλων.

Όταν η Νέμεση, η θεά της εκδίκησης, έμαθε την ιστορία, αποφάσισε να τιμωρήσει το Νάρκισσο. Τον παρέσυρε σε μια λίμνη, όπου σκύβοντας να πιει νερό, είδε την αντανάκλασή του και χωρίς να συνειδητοποιήσει ότι ήταν μόνο μια εικόνα, την ερωτεύτηκε. Προσπαθούσε πολλές φορές να αγγίξει το είδωλό του, να το φιλήσει, μα όλες οι προσπάθειες του ήταν άκαρπες. Μη μπορώντας να διαχεριστεί αυτόν τον έρωτα προς το είδωλό του, έπεσε στη λίμνη και πνίγηκε. Για να μη λησμονηθεί η ιστορία, στη λίμνη φύτρωσε ένα λουλούδι που φέρει το όνομά του.

Η Ηχώ μετά το θάνατο του Νάρκισσου, από τη στενοχώρια της άρχισε να ατονεί και έχασε την ομορφιά της. Οι θεοί από οίκτο την μεταμόρφωσαν σε πέτρα. Το μόνο που έχει μείνει από την Ηχώ, ως σήμερα, είναι η φωνή της, που επαναλαμβάνει ακόμα τα λόγια των ανθρώπων σε απόμερες κοιλάδες.

Μια παλαιότερη εκδοχή του μύθου, που αποδίδεται στον ποιητή Παρθένιο, γράφτηκε γύρω στο 50 π.Χ. Όπως στην εκδοχή του Οβίδιου, τελειώνει με το Νάρκισσο να αυτοκτονεί.

Μια εκδοχή από τον Κόνωνα, σύγχρονο του Οβίδιου, καταλήγει επίσης σε αυτοκτονία. Σε αυτή την εκδοχή, ένας νεαρός άνδρας με το όνομα Αμινείας, ερωτεύτηκε το Νάρκισσο. Ο Νάρκισσος τον απέρριψε και του έδωσε ένα ξίφος. Ο Αμινείας αυτοκτόνησε στο κατώφλι του Νάρκισσου, προσευχόμενος στους θεούς να δώσουν στο Νάρκισσο ένα μάθημα για όλη την οδύνη που προκάλεσε. Ο Νάρκισσος περπάτησε σε μια δεξαμενή νερού και αποφάσισε να πιεί λίγο. Είδε το είδωλό του, μαγεύτηκε από αυτό, και αυτοκτόνησε γιατί δεν θα μπορούσε να έχει το αντικείμενο του πόθου του.

Έναν αιώνα αργότερα, ο περιηγητής Παυσανίας κατέγραψε μια νέα παραλλαγή της ιστορίας, στην οποία ο Νάρκισσος ερωτεύεται με τη δίδυμη αδελφή του και όχι με το είδωλό του. 

Σε μια άλλη παραλλαγή, του μύθου, η νύμφη Ηχώ ήταν η πανέμορφη δίδυμη αδελφή του Νάρκισσου, με την οποία ήταν ερωτευμένος. Μετά το χαμό της δεν έβρισκε παρηγοριά, παρά μόνο βλέποντας το είδωλό του στα νερά κάποιας λίμνης στις Θεσπιές για να θυμάται την αδελφή του. Τελικά πέθανε στην όχθη της λίμνης από εξάντληση.